English version

Yerba mate znana jest ze swojej zdolności do łączenia ludzi, w szczególności nieznajomych oraz tych z różnych kultur. Często widzi się osoby z różnorakich krajów, o innym pochodzeniu delektujących się wspólnie naparem przyjaźni. Dobre rzeczy, takie jak muzyka, jedzenie, taniec i yerba mają to do siebie, że niszczą bariery między ludźmi. Nie jest więc niespodzianką, że mate przybiera na popularności w krajach poza Ameryką Południową, a więc tam gdzie jest pita codziennie jako część tradycji.

Nazywam się Jan, pochodzę z Polski i w tym artykule chcę opisać jak yerba mate przybyła do naszego kraju i jak ma się teraz. Kultura picia yerby w Polsce nie jest tak rozwinięta jak w Argentynie, lecz mimo to ewidentnie wyróżnia się ona na tle innych europejskich państw. W celu zaczęcia artykułu chronologicznie, najpierw przedstawię historię YM w Polsce, czyli rys historyczny przed 2000 rokiem.

Historia Yerba mate w Polsce

Wszystko zaczęło się w XIX wieku dzięki polskim emigrantom, którzy szukali bogactwa i szczęścia w Argentynie. Po osiedleniu się w kraju yerbą i miodem płynącym zabrali się za uprawę ostrokrzewu paragwajskiego.

Pierwsze próby przywiezienia paragwajskiego ziela do ojczyzny miały miejsce w roku 1882 przez Teofila Rudzkiego i Edmunda Zaporskiego. W tym miejscu muszę  przytoczyć bardzo ważne wydarzenie w historii Polski, mianowicie rozbiory, które miały miejsce w późnym XVIII wieku. Rosja, Austria i Prusy podzieliły nasze państwo pomiędzy siebie, co skutkowało w wymazaniu naszego kraju z mapy na 123 lata. W roku 1918 odzyskaliśmy niepodległość.

Jak te zdarzenia związane są z tematem yerba mate? Jeden z naszych oprawców, Rosja, handlowała dużą ilością herbaty. Yerba stanowiła dla tego procederu poważnego rywala. W krótkim czasie Rosjanie wprowadzili wysokie cło na yerbę, tak że jej import nie przynosił zysku. Po tym zdarzeniu yerba zniknęła z naszego kraju na ponad 100 lat.

Sytuacja uległa zmianie we wczesnych latach 90 XX wieku, kiedy to Polska po latach pełnych przeszkód(których nie będę tutaj dokładnie opisywał, ponieważ w tym artykule pragnę skupić się bardziej na yerbie, niemniej jednak zachęcam Cię do poszukania informacji na temat historii Polski po Drugiej Wojnie Światowej, aby być świadomym niektórych wydarzeń), staliśmy się wolnym krajem. Emigranci wrócili do swojej ojczyzny przynosząc ze sobą Yerba mate. Ważnym nazwiskiem jest Leopoldo Buderacky, który założył pierwszą firmę sprzedającą Zielone Złoto w Polsce. Miało to miejsce w roku 1990, a firma nazwa się „Argentyna Limited”.

Jeśli już mówimy o emigrantach, muszę wspomnieć jeszcze o jednej osobie, jaką jest Jan Szychowski. Wyemigrował do Argentyny w roku 1900. Przybył do Buenos Aires i przepłynął sławną rzekę Parana. W trakcie swojej podróży gościł w Misiones, jednym z ważniejszych regionów związanych z yerba mate. W końcu dotarł do Apóstoles, gdzie się osiedlił. Kształcił się na kowala, i po paru latach zabłysnął jako wynalazca. Stworzył własne maszyny rolnicze, które zapewniły mu sławę i bogactwo. W roku 1936 zbudował maszynę przeznaczoną do cięcia liści i łodyżek ostrokrzewu paragwajskiego. Don Juan (pod takim imieniem był znany w Argentynie) jest ojcem znanej marki zwanej Amanda. Pijąc ją, pamiętajmy o jej polskich korzeniach.

To była wystarczająca lekcja historii o Yerba Mate.  Wszystko co opisałem zdarzyło się przed moimi narodzinami, więc musiałem wspomóc się literaturą aby to spójnie przedstawić temat. W tym miejscu moja rola jako historyk kończy się i chciałbym przybliżyć rzeczy, które są mi bardziej znane; rzeczy które doświadczam dziś na własne oczy.

Yerba mate w Polsce teraz

Piję yerbę już ponad 6 lat, i tym czasie zauważyłem, że jej popularność wyraźnie wzrasta z miesiąca na miesiąc. W internecie widzimy dużo sklepów oferujących ostrokrzew, i wciąż powstają nowe. Również w ‘materialnym świecie’ można spotkać miejsca, w których sprzedawana jest yerba. Są herbaciarnie mające ją w swoich menu, sklepy przeznaczone wyłącznie yerbie, lub nawet sklepy tytoniowe, które sprzedają ją jako dodatkowy produkt.

Mówiąc o popularności YM w Polsce koniecznym jest wspomnieć o dwóch osobach, które mają wielki wkład w rozpowszechnianiu Paragwajskiego Ziela. Pierwszą osobą jest Wojciech Cejrowski. Podróżnik i dziennikarz znany głównie ze swojego programu telewizyjnego „Boso przez świat”, gdzie ukazuje on swoje podróże do innych krajów. Większość ludzi kojarzy go jako człowieka w pstrokatej, hawajskiej koszuli z palo santo w ręku. W jednym z jego odcinków ukazuje on podróż do Południowej Ameryki, gdzie przedstawia między innymi plantacje yerby i proces produkcji. Można zobaczyć go też na Youtube wpisując w wyszukiwarce „Yerba mate Boso przez świat Wojciech Cejrowski”. Ciekawym jest ujrzeć naturalne środowisko ostrokrzewu paragwajskiego, i góry usypane z naszej ukochanej yerby w magazynach rolniczych. Jest też drugi film jego autorstwa, gdzie pokazuje jak przygotować yerbę(odcinek nazywa się „Yerba mate Cejrowskiego”). Śmiało można powiedzieć, że Wojciech jest jedną z ważniejszych osób związanych z YM w Polsce.

Kolejna osoba, która może zostać ochrzczona mianem propagatora Zielonego Złota jest Rafał Przybylok – bloger i youtuber, szerzej znany jako Czajnikowy. W swoim repertuarze posiada między innymi ponad godzinny film zwany ‘Yerba mate dla początkujących. Czajnikowy.pl”, gdzie opisuje on historię yerby, sposoby przygotowania, marki, korzyści zdrowotne płynące z picia i wiele innych. Napisał też książkę o herbacie, gdzie poświęcił jeden rozdział dla mate. Czasami pojawia się w telewizji, gdzie oświeca naród w kwestii herbaty. Wszystkie te osiągnięcia zapewniają mu wcześniej wspomniany tytuł propagatora yerba mate w naszym kraju.

Przyszłość yerba mate w Polsce

Teraz opiszę moje prywatne przeżycia i obserwacje odnośnie wzrostu popularności yerby w Kraju nad Wisłą. Jak już wcześniej wspomniałem, piję ją ponad 6 lat. Przez ten czas starałem się zachęcać każdą bliską mi osobę do zaczęcia swojej przygody z tym napojem. Regularnie spotykam się i piję yerbę z trzema osobami, które zaraziłem ‘zielonym bakcylem yerby’(pozdrowienia dla Kuby, Ali, Kacpra i Roberta!). To pokazuje moc ostrokrzewu paragwajskiego; stał się on swojego rodzaju spoiwem, wymówką i tłem do wspólnych spotkań.

Ostatnia rzecz o której chcę wspomnieć jest Slot Art Festival. Jest to festiwal organizowany w poniekąd idei ‘Peace and Love”(lecz drogi Czytelniku, nie myśl tutaj o Woodstocku – oba festiwale są bardzo podobne, lecz mimo to znacznie różne). Główna myśl festiwalu to przełamywanie barier miedzyludzkich, propagowanie przyjaźni i miłości, pozytywnego nastawienia i przyjemnej atmosfery. Ludzie przyjeżdżają na niego z myślą o nawiązywaniu nowych znajomości, delektowaniu się sztuką(koncertami, warsztatami) i po prostu chcą miło spędzić letnie, wakacyjne dni. Nie jest więc przypadkiem, że Paragwajska Herbata jest tam obecna. Jest sprzedawana w formie gotowej do picia, lub jako dodatek do odświeżających napojów na zimno. Są też stoiska sprzedające akcesoria do picia oraz sam susz yerba mate. Widziałem tam pewnego razu ludzi z Południowej Ameryki, którzy przyjechali by sprzedawać swoje towary związane z YM. Yerba jest wszechobecna na Slocie, co dobitnie pokazuje naturę tej rośliny. Ciekawostką jest, że sam Czajnikowy był na tym festiwalu aby nagrać parę filmów na swój kanał i aby prowadzić warsztaty herbaciane, na które to – muszę się pochwalić – sam miałem przyjemność uczęszczać.

Podsumowując: temat yerba mate w Polsce jest tematem rozbudowanym. Jej historia pokazuje, że w tym napoju jest ‘to coś’. Przetrwał on próby wyplewienia przez zaborców; przepłynął on  z Ameryki cały ocean, a teraz jest rozpowszechniany przez wiele osób w mediach. Jest też obecny na festiwalu, gdzie tysiące osób spotykają się w aurze przyjaźni i miłości. Jeśli czytasz ten tekst, zachęcam cię do rozpoczęcia swojej przygody z Yerba mate, jeśli jeszcze nie miało to miejsca. Twoje życie ulegnie zmianie na lepsze. Dziękuję za uwagę i życzę miłego dnia. Na zdrowie!

Salud,
Jan

Comment!